Plater-Zyberk Stefan (1891–1943), artysta fotografik. Ur. 31 VII w Kurtowianach w pow. szawelskim, był synem Ludwika Wiktora, powiatowego marszałka szlachty i dyrektora Wileńskiego Banku Ziemskiego, oraz Teresy z Zamoyskich, bratem Antoniego (zob.). Ukończył gimnazjum w Wilnie. W politechnice w Rydze odbył studia na wydziale architektury. Za udział w Kownie w Polskiej Organizacji Wojskowej był czas jakiś więziony przez władze litewskie. Ochotniczo walczył podczas wojny polsko-radzieckiej w 1920 r. Kształcił się następnie w malarstwie w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zorganizował agencję i archiwum fotograficzne «Photo-Plat» i był kierownikiem tej własnej firmy w Warszawie przy Nowym Świecie 57. Brał udział w pracach polskich artystów fotografików. Rozgłos przyniosła mu (1927) jubileuszowa wystawa Tow. Krajoznawczego pt. «Piękno Polski». Zabłysnął zdjęciami «o wizji nieskrępowanej (…) realistycznym pozorem rzeczywistości, lecz syntetycznie konstrukcyjnymi» (J. Sunderland). Kiedy indziej pisano, iż z jego pracami «nasuwaja się wizje dużych kartonów w soczystych tonach czerni z dość silnym uwydatnieniem nieba i chmur» (K. Składanek). Wkrótce jednak zmienił warsztat, wcześnie dostrzegłszy przyszłość fotografii małoobrazkowej. Zarzucając także pejzaż tradycyjny, stał się w Polsce pierwszym «niezrównanym odtwórcą poezji fabrycznej» jak również «wybornym odtwórcą nowoczesnej architektury» (K. Składanek). Był kawalerem orderu Virtuti Militari V kl. oraz Krzyża Niepodległości. Śmierć poniósł w niemieckim obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu 9 II 1943.
Z małżeństwa z Hanną Krystyną z Gackich (zamieszkałą po wojnie w Paryżu) nie zostawił potomstwa. Archiwum fotograficzne po nim odziedziczył jego brat Ludwik (1894–1981), mieszkający w Gliwicach.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (Uzupełnienia i sprostowania); Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Konarski Sz., Platerowie, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., IV 91; – Piwocki, Hist. Akad. Sztuk Pięknych w W., Wr. 1965; Plater-Zyberk S., Epoka małoobrazkowej fotografii, „Leica w Pol.” 1937 z. 4 s. 55–7 (tamże 1937 z. 3 – reprod. licznych fot. S. P-a); Składanek K., 39 Wystawa indywidualna PTF Stefana hr. Plater-Zyberka, „Fotograf Pol.” 1932 z. 5; Sprawozdanie z zebrania dyskusyjnego na temat wystawy Stefana hr. Zyberk-Platera, tamże 1932 z. 4 s. 80; – „Gaz. Pol.” 1932 z. 3, 4, 1938 z. 24, 4 (recenzje J. S. [Jana Sunderlanda] z wystaw S. P-a); – Informacje rodziny.
Andrzej Biernacki